Suçlu Doğanlar

Şevket Kurt

Aug 12, 2025

Mattia Ahmet Minguzzi’nin vahşi bir şekilde öldürülmesi, toplumda derin bir üzüntü ve infiale yol açtı. İlk duruşmadan önce maktulün mezarının tahrip edilmesi, ailesinin tehdit edilmesi, suçu işleyen faillerin mevcut hukuk sistemine göre çocuk kabul edilmesi hasebiyle indirimli cezalar alacak olması insanları adalet sisteminin güvenilirliği ve adil olanın ne olduğu konusunda derin bir sorgulamaya itti. Bu olaya, suça sürüklenen çocuklar perspektifinden bakanlar da oldu. Bu kişiler, suça sürüklenen çocukların ailesinin, büyüdükleri çevrenin ve sosyoekonomik durumlarının bu suçların işlenmesinde daha belirleyici bir rol oynadığını savundu. Hatta ileri giderek, suç işleyen çocukların etnik kökenleri üzerinden bir ırkçılık yapıldığını öne sürenler de oldu. Bu gayrı ciddi iddiayı bir yana bırakırsak bu yazıda insanların genetik olarak suça meyilli olup olmadığını, çevresel faktörlerin onları azılı birer suçlu haline getirip getirmediğini tartışmak istiyorum. Yazının büyük kısmında, bu konuda çalışmalar yapan Uhc, Acaru(Taha Acar) ve Mustafa Yücel’in tweetlerinden yararlanarak söylediklerini derleyeceğim. Değerli okuyucum, bu yazımı okumadan önce güvenli bir ülkede yaşamanın neden önemli olduğuna dair yazımı okumanızı tavsiye ederim:

GÜVENLİ BİR ÜLKE MÜMKÜN MÜ? EL SALVADOR ÖRNEĞİ

Mürekkep

April 3, 2024

GÜVENLİ BİR ÜLKE MÜMKÜN MÜ? EL SALVADOR ÖRNEĞİ

Öğrenciyken Ceza Hukuku dersinde hocamız derse çarpıcı bir örnekle başlamıştı. Alışveriş merkezinde bir bomba patlayacak ve tahminen binlerce insan ölecek, bombanın yerini bilen bir terörist var. Bu teröriste işkence yapmak doğru mudur? Michael J. Sandel, hangi adalet teorisinin doğru olduğunu tartıştığı “Adalet:Yapılması Gereken Doğru Şey Nedir” isimli…

Read full story

(Şevket Beyin referans verdiği yazısını daha önce paylaşmıştık. Şevket Beyin kendi sitesinden okumak isterseniz buraya tıklayabilirsiniz: GÜVENLİ BİR ÜLKE MÜMKÜN MÜ?)

Toplumda işlenen suçların çoğu, azınlıkta bir grup tarafından işlenmektedir. Suç işleyenlerin büyük kısmı genç erkeklerden oluşur ve suç mağdurları da çoğunlukla yine genç erkeklerdir. Bir suç mağdurunun genellikle geçmişte de suç geçmişi ya da mağduriyeti bulunmaktadır. Suç mağdurları, suç işleme olasılığı daha yüksek olan kişilerdir. İşlenen suçların çoğu belirli ve çok az bir kaç mekânda gerçekleşmektedir. Silah kullanarak suç işleyen kişilerin yeniden suç işleme olasılıkları daha yüksektir. Antisosyal kişilik bozukluğu, testosteron hormonu, düşük IQ, düşük eğitim seviyesi ve bekarlık gibi bazı faktörler, genç erkeklerin suça yönelmesinde rol oynamaktadır.

Bugirişin ezber bozan bir niteliğe sahip olduğunu biliyorum ancak bilimsel araştırmalar bu durumu doğrulamaktadır. Peki, fakirlik ve parasızlık gibi sosyoekonomik durumların etkisi ne olacaktır? Şaşırtıcı bir şekilde, bu faktörler insanların şiddet suçları işlemeye itmediği görülmüştür. En büyük gösterge, fakirlik ve parasızlık yaşayan kız çocuklarının, işlenen suçların sadece %10'unu ve şiddet suçlarının %5'ini işliyor olmalarıdır. Eğer iddia edildiği gibi en önemli neden fakirlik veya parasızlık olsaydı bu durumdaki kız çocuklarının da erkek çocukları kadar suç işlemeleri beklenirdi. Ayrıca, fakirlik ve parasızlık yaşayan insanların çoğu, başkalarını öldürmüyor ya da onlara zarar vermiyorlar. Peki, ailede travmatik bir çocukluk geçirmek, suç geçmişi olan bireylerin olması ve çocuklukta fiziksel istismara uğramak gibi faktörler ne kadar etkili? Bu konuda kötü bir çocukluk geçirmenin ya da travmalar yaşamanın, çocukları suça yönlendirmede etkili olmadığı görüşü genel olarak kabul edilse de, ailede suç geçmişi olan bireylerin olması ve çocuklukta fiziksel istismara uğramak gibi deneyimlerin insanları suça yönlendirmede etkili olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur. Gördüğümüz gibi, ileri sürülen çoğu bahane, suçlular için kuzu postuna bürünerek kurban rolü oynamaktan ibarettir.

Gelecekte suç işleme potansiyeli yüksek çocukları cezaevine göndermek, onlara mahkumların üzücü hayat hikayelerini anlatmak işe yaramamış ve aksine, bu çocuklar daha fazla suç işlemişlerdir. Daha kötüsü, şiddet suçlularını hapsetmek, hapis sürelerini uzatmak (bu belki dışarıdaki insanlar için daha iyi olabilir), cezaevinde suçlulara yapılan terapiler ve psikolojik danışmanlıklar, suçluları sanata veya çalışmaya yönlendirmek, suçlulara dini eğitim vermek ve toplu şekilde yapılan ibadetler, cezaevinden çıkan suçlulara barınma desteği sağlamak, suça karışmış ergenleri askeri disiplin kampına göndermek gibi müdahalelerin hiçbiri işe yaramamıştır. Yeniden suç işlemeyi engellemeyi amaçlayan bu müdahalelerin kadın suçlularda işe yarayabileceği öne sürülse de, bu husus da tartışmalıdır.

Peki, genç erkeklerin suç işlemesini ve suç işleyen kişilerin yeniden suç işlemelerini engellemek için neler yapılabilir?

Suç kariyeri başlamadan önce alınacak koruyucu-önleyici tedbirler örnekleri:

Odaklı polislik, yani suç işleme potansiyeli olan küçük bir gruba ve suç işlenme olasılığı yüksek olan mekanlara yönelik polisliğin yaygınlaştırılması.
Suçun yoğun olarak işlendiği yerlerin ışıklandırılması ve bu yerlerde kentsel dönüşümün yapılması.(Kırık camlar teorisi)
Akraba evliliğinin yasaklanması, genetik teknolojilerinin suça meyili önleyecek biçimde kullanılması.
İçme suyuna lityum vb. minerallerin katılması.(Japonya’da suç işleme ihtimalini önlediğine dair çalışmalar var, kaynakçaya makaleleri iliştirdim.)

Suç kariyeri başladıktan sonra uygulanabilecek tedbirler:

İnfaz yasalarının indirimli şekilde uygulanmaması, genel ya da özel af çıkarılmaması (Mahkum genç erkeklerin en azından 20'li yaşlarını hapiste geçirmesi, gelecekte suç işleme olasılığını azaltmaktadır).
Kasten adam öldürmek, çocuklara cinsel saldırı gibi bazı suçlar için idam cezasının getirilmesi (İdam cezasının suç oranlarını azaltıp azaltmadığı hususu tartışmalı, Türkiye’de geçmişteki kötü deneyimlerden dolayı insanlarda siyasi olarak kullanılabileceği kaygısı mevcut, idamın ilaçla yapılması halinde maddi yükü fazla olabilir)
Çocuk sahibi olmak çete suçları dahil suç işleme olasılığını azaltıyor ancak doğan çocuğun suç işleme olasılığı yüksek
Ailelerin suçlu yakınlarını cezaevinde ziyaret edip duygusal destek sunması(tartışmalı)
Kadın mahkumlarda terapi ve diğer müdahalelerin kullanılması (tartışmalı)
Thanks for reading Mürekkep Yayıncılık ! Subscribe for free to receive new posts and support my work.

Sonuç:

Genetik faktörlerin suç işleme eğiliminde çevresel faktörlere kıyasla daha belirleyici bir rol oynadığı görüşü, bu alandaki bilimsel araştırmalarla da desteklenmektedir. Suç işleyen bireylerin birçoğunun, genetik olarak daha fazla risk taşıyan psikolojik ve biyolojik özelliklere sahip olduğu, yapılan birçok çalışma ile ortaya konmuştur. Cinsiyet, aile içindeki suç geçmişi, genetik yatkınlık ve kişilik bozuklukları gibi biyolojik faktörler, bir bireyin suç işlemeye eğilimli olmasında belirleyici bir yer tutmaktadır.

Yazar: Şevket Kurt

Yazarın diğer yazılarını okumak için tıklayın

Thanks for reading Mürekkep Yayıncılık ! This post is public so feel free to share it.